Er is een ernstig tekort aan opvangplekken in Nederland voor mensen die hun thuisland zijn ontvlucht voor oorlog en geweld. Er is sprake van een opvangcrisis. Dit komt door een aantal factoren:

• De afgelopen jaren ontstonden er lange wachttijden bij zowel de vreemdelingenpolitie, het COA en de Immigratie- en Naturalisatie Dienst door grote personeelstekorten. Hierdoor duren de asielprocedures langer dan de gestelde termijnen. Tijdens het wachten op de procedures hebben deze mensen opvang nodig;
• Daarnaast is het aantal opvanglocaties van het COA de afgelopen jaren tot een minimum afgeschaald. Ten eerste omdat er minder vluchtelingen naar Nederland kwamen, maar ook vanwege het ontbreken van (politiek) draagvlak. Hierdoor is er nu een tekort ontstaan in opvangplekken;
• Ook is er woningnood in Nederland. Dat betekent dat er ongeveer 16.000 statushouders (mensen met een verblijfsvergunning) wachten op een woning (stand per januari 2023). Zij wonen nu nog in opvanglocaties en houden de plekken bezet voor de vluchtelingen die nog in de asielprocedure zitten.

Gemeente Velsen vindt het belangrijk om haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Het Rijk heeft daarnaast een dringend beroep op de gemeenten gedaan om nu op zoek te gaan naar mogelijke locaties voor de opvang van vluchtelingen. Die oproep is zo dringend omdat er nu al een tekort aan opvangplekken is. In de regio Kennemerland spraken we met elkaar af dat elke gemeente zijn steentje moet bijdragen naar rato van het aantal inwoners van de gemeente. Door opvangplekken te realiseren, nemen we als gemeente Velsen hierin onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Gemeente Velsen vangt tot eind 2024 tussen de 250-300 vluchtelingen op aan de VOB-kade in Velsen-Noord op een klein zeecruiseschip. Daarnaast vangen we ook 79 alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV’ers) zonder verblijfsvergunning op in een locatie in Driehuis. Dit zijn structurele opvangplekken.

Tijdens de raadsvergadering van 28 september 2023 besloot de raad het college de opdracht te geven om het onderzoek naar locaties op land voor de opvang van vluchtelingen op de lange termijn (na 2024) voort te zetten.

Hierbij wil de raad de optie openhouden voor opvang verspreid over meerdere locaties en neemt het college de kaders van de raad uit de adviserende sessie in het verdere onderzoek mee. Dit zijn bijvoorbeeld kaders voor leefbaarheid en veiligheid, voorkeur voor een locatie in of aan de rand van een woonwijk, spreiding over verschillende woonkernen en draagkracht in de kern.

Opvang op een schip is een goede oplossing voor noodsituaties, maar het is relatief duur en niet geschikt voor langere tijd. Ook zijn bepaalde voorzieningen niet aanwezig op een schip. Zo kunnen vluchtelingen op een schip bijvoorbeeld niet zelf koken. Daarom vindt opvang voor de langere termijn bij voorkeur plaats op een locatie op land.

Voor de val van het kabinet gaf de gemeenteraad het college van burgemeester en wethouders de opdracht om onderzoek te doen naar de geschiktheid van locaties De Elta en Handgraaf voor de opvang van vluchtelingen op land vanaf 2025. Deze twee locaties kwamen in een eerste verkenning naar voren als meest kansrijke locaties.

Na de val van het kabinet maakte het college tijdelijk een pas op de plaats met het onderzoek.

Tijdens de raadsvergadering van 28 september 2023 gaf de raad het college de opdracht om het onderzoek naar locaties op land voor de opvang van vluchtelingen op de lange termijn (na 2024) voort te zetten.

Hierbij wil de raad de optie openhouden voor opvang verspreid over meerdere locaties en de neemt het college de kaders van de raad uit de adviserende sessie in het verdere onderzoek mee. Dit zijn bijvoorbeeld kaders voor leefbaarheid en veiligheid, voorkeur voor een locatie in of aan de rand van een woonwijk, spreiding over verschillende woonkernen en draagkracht in de kern.

Na een eerste verkenning achten we de locaties De Elta en Handgraaf in Santpoort-Zuid kansrijk. In deze verkenning werkten we met een afwegingkader. Hierin staan elementen benoemd die in gaan op de aard en omvang van de locatie, veiligheid, het wijk/buurtprofiel, stedenbouwkundige aspecten en de aanwezigheid van voorzieningen. De optelsom en de weging van de diverse criteria bepalen of een locatie geschikt is of geschikt gemaakt kan worden. De ideale locatie bestaat niet.

De eerste stap in het verdere onderzoek is een ruimtelijk en milieukundig onderzoek naar de mogelijkheid om de locaties de Elta of Handgraaf in te zetten voor de opvang van asielzoekers. Onderdeel van dit onderzoek is de impact op de leefomgeving van inwoners. Hierin betrekken we op korte termijn de inwoners van Santpoort-Zuid.

Ook zetten we de gesprekken met de Provincie voort over de mogelijkheden tot bouwen in  Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL).

Voor gemeente Velsen ligt er op dit moment een opgave om 261 vluchtelingen op te vangen. De verdeling hangt af van hoeveel mensen er in een gemeente wonen. Grotere gemeenten moeten meer vluchtelingen opvangen dan kleinere gemeenten. We weten niet of dit ook het uitgangspunt wordt van een wettelijk kader vanuit het Rijk.

We verwachten dat de opgave de komende jaren omhoog gaat. Hoeveel precies weten we nog niet. Oekraïense vluchtelingen zijn hiervan geen onderdeel. Voor Oekraïense vluchtelingen geldt een losstaande opgave.

De gemeenten in de regio Kennemerland spraken onderling af dat het mogelijk is om opgaven op het gebied van opvang met elkaar uit te ruilen. Dat houdt in dat als de gemeente Velsen meer asielzoekers opvangt dan de opgave die zij heeft, een andere gemeente meer statushouders (vluchtelingen met een verblijfsstatus) of Oekraïense vluchtelingen opvangt. Velsen hoeft dan minder mensen van deze doelgroep op te vangen of te huisvesten.

Dit hangt af van de afspraken die we met COA maken.

We hervatten het onderzoek naar locaties op land voor de opvang van vluchtelingen op de lange termijn (na 2024). Op dit moment is niet duidelijk voor hoe lang dit precies is. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een locatie een bepaalde periode beschikbaar is, of dat het Rijk eisen stelt aan de periode dat een opvanglocatie beschikbaar moet zijn.

De gemeente wijst één of meerdere locaties aan waar het COA vluchtelingen kan opvangen. De gemeenteraad neemt hierover een besluit. Hiervoor zal eerst een onderzoek naar de geschiktheid van locaties moeten worden uitgevoerd. De gemeenteraad beslist of dit onderzoek er komt.

Het COA zorgt voor de opvang van vluchtelingen in Nederland tijdens de asielprocedure. Het COA biedt onderdak, begeleiding en zorg aan vluchtelingen tijdens hun verblijf in Nederland, vanaf het moment dat zij zich melden bij de IND tot aan het moment dat zij een definitieve verblijfsstatus krijgen of terugkeren naar hun land van herkomst. Het COA biedt vluchtelingen in de opvang ook voorzieningen zoals maaltijden, medische zorg, juridische ondersteuning en activiteiten gericht op taalverwerving en integratie. Het COA beoordeelt de locaties die gemeenten bij hen aandragen. Is de locatie geschikt, en de gemeente akkoord, dan huurt of koopt het COA de locatie en wordt er een overeenkomst gesloten met de gemeente.

De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor het inrichten van het asielbeleid en het toezicht op de uitvoering daarvan. De Rijksoverheid bepaalt wie er wel en niet in aanmerking komen voor asiel en hoe de asielprocedure verloopt. Daarnaast is er de verwachting dat er vanuit het Rijk een wettelijk kader komt om spreiding van vluchtelingen over het land te realiseren. De verwachting is dat gemeenten, naast het Rijk, medeverantwoordelijk worden voor de opvang van vluchtelingen. We weten nu niet precies hoe dat eruit gaat zien.

Het COA zorgt ervoor dat er 24 uur per dag, 7 dagen in de week medewerkers van het COA en beveiligers aanwezig zijn op de locatie. Het COA en de gemeente werken ook nauw samen met de politie. De medewerkers van het COA zorgen voor professionele begeleiding van de vluchtelingen. Inwoners kunnen 24 uur per dag contact opnemen met de beveiligers van het COA op de locatie als er iets aan de hand is. Indien nodig kunnen de beveiligers direct contact opnemen met de boa’s van gemeente Velsen en/of de politie. De precieze invulling is onderdeel van een (eventuele) latere fase van het onderzoek.

Het COA richt een locatie in. Zij coördineert en bewaakt de planning, het budget en de kwaliteit van de locatie zelf. Het COA werkt daarbij samen met gemeente Velsen. De gemeente coördineert aanpassingen in de omgeving van de locatie, zoals wijzigingen in de infrastructuur, voorzieningen in het kader van veiligheid en onderwijs. De precieze invulling is onderdeel van een (eventuele) latere fase van het onderzoek.

Graag! Want we willen de mening van inwoners betrekken bij dit belangrijke onderzoek. We richten een klankbordgroep op met omwonenden en belanghebbenden die willen meepraten over het onderzoek naar de geschiktheid van de locaties De Elta en Handgraaf. De rol van deze groep is om met de gemeente mee te denken en ons te adviseren over het onderzoek.

Samen met deze klankbordgroep bekijken we hoe we de andere inwoners van Santpoort-Zuid op een goede manier kunnen betrekken bij het onderzoek.

Wilt u deelnemen aan de klankbordgroep? Meld u dan uiterlijk 20 oktober aan via dit formulier.

Lukt dit digitaal niet? Meld u dan aan bij het Klant Contact Centrum van de gemeente Velsen op 0255-567200.

Op dit moment is er veel onduidelijkheid. Ook voor ons. Deze pagina zal met regelmaat worden aangevuld met nieuwe informatie en antwoorden op vragen die wij binnenkrijgen.